De auteurs beschrijven in dit artikel hoe de cyclische aanpak kan helpen bij het voeren van de arbodialoog. Daarnaast geven zij handvatten om te komen van ‘moeten’ naar ‘willen’. En laten ze zien hoe de wetgeving hierbij kan helpen.

De Arbowetswijziging van 1 juli 2017 over de rol en taken van de deskundige personen benadrukt het belang van preventie. De wetswijzigingen hebben als doel de posities van de bedrijfsarts en de preventiemedewerker te verstevigen. Waarom? Omdat de aandacht voor preventie de afgelopen jaren is afgenomen.

Want nog niet de helft van de bedrijven in Nederland blijkt een preventiemedewerker te hebben. ² Hetzelfde geldt voor de RI&E. Met name de kleine bedrijven blijven hierin achter. Daarnaast is het aantal beroepsziekten de afgelopen jaren onveranderd hoog gebleven (3.854 in 2018). ³

Arboprofessionals moeten meer met preventie
Dit maakt het nodig om de rol van de bedrijfsarts te versterken en te verduidelijken. In de praktijk bleek dat de rol van de bedrijfsarts steeds meer achteraan, of zelfs los van, het arbeidsomstandighedenbeleid was komen te liggen. Want in plaats van dat de bedrijfsarts zich bezighield met voorkomen dat werknemers ziek worden van werk, lagen zijn taken vooral bij de begeleiding van verzuim en bij re-integratie naar arbeid. De bedrijfsarts had hierin dus meer een curatieve rol dan een preventieve.

Gezien het aantal beroepsziekten vond de wetgever dat hier verandering in moest komen. Arboprofessionals ¹ moesten zich meer bezighouden met preventie. Hiervoor is het nodig dat zij meteen aan de voorkant bij het arbobeleid betrokken zijn. Maar hoe krijg je dat voor elkaar?

Effectievere arbozorg? Volg de arbobeleidscyclus
In een eerder artikel hebben we al betoogd dat de PDCA-cyclus een doeltreffend model is om werkdruk cyclisch aan te pakken. ⁴ Ook bij arbozorg werkt het goed. Het op deze manier vormgeven van het arbeidsomstandighedenbeleid noemen we de arbobeleidscyclus. Continue verbetering is hierbij het streven. ⁵

In deze cyclische aanpak ⁶ (zie de figuur) moeten niet alleen de kerndeskundige, maar ook de bedrijfsarts en de preventiemedewerker direct betrokken zijn bij het opstellen van de RI&E en de hieruit voortvloeiende maatregelen. ⁷ De bedrijfsarts kan blootstelling aan risico’s uit de RI&E betrekken in de verzuimbegeleiding en het opzetten van een PAGO. Andersom kan hij directe adviezen in de RI&E geven op basis van de resultaten uit zijn werkzaamheden.

Dit maakt het mogelijk om maatregelen op de werkplek te nemen of bij te stellen naar aanleiding van analyses van het PAGO, het arbeidsomstandighedenspreekuur of de verzuimbegeleiding. Op die manier blijven alle arboprofessionals de arbodialoog voeren en leert de organisatie hoe zij arbozorg steeds effectiever aan kan pakken. Klinkt allemaal goed, maar hoe krijg je dit bij de werkgever tussen de oren?

Van moeten naar willen met de arbodialoog
Arboprofessionals kunnen te maken krijgen met bedrijven die enorm verschillen in de mate van aandacht voor en ontwikkeling van arbeidsomstandigheden. Dit plaatst u als arboprofessional voor grote uitdagingen. Wat als het management arbo laag of helemaal niet op de agenda heeft staan? Met welke organisatiecultuur heeft u te maken? Is de werkgever alleen gericht op naleving van de wet of is hij juist risicogericht? Is de organisatie systeemgericht of juist meer op cultuur georiënteerd? De cruciale vraag bezien vanuit de wijziging van de Arbowet is: hoe komen we van ‘moeten’ naar ‘willen’?

Arbeidsomstandigheden verbeteren als arboprofessionals met elkaar en met het bedrijf waar zij werken in gesprek gaan. Investeren in en bevorderen van de arbodialoog loont de moeite. Daarmee bedoelen we niet alleen een dialoog die is gebaseerd op arborisico’s, maar vooral een dialoog waarmee je in positieve zin van elkaar leert. Dus heb het vooral ook over wat goed gaat en waarom dit zo is!

Als arboprofessional bent u vooral adviseur. Eén van de belangrijke doelstellingen van een adviseur is een relatie aangaan op basis van samenwerking. ⁸ Een belangrijke secundaire doelstelling van een adviestraject is commitment op-bouwen bij de cliënt. Want dit bepaalt uw invloed en effectiviteit als adviseur. Commitment van het management is daarbij natuurlijk een must!

Laten we nu eens bekijken welke aanknopingspunten de wet biedt voor samenwerking en commitment vanuit de rol van de bedrijfsarts en de preventiemedewerker, samen met de ondernemingsraad.

Nauw samenwerken
Hoe zorgen we dat de arbodialoog de spil wordt van preventie? Om dit te bereiken is het essentieel dat arboprofessionals en de ondernemingsraad van een bedrijf proactief met elkaar communiceren en nauw samenwerken. In de Arbowet staat een aantal artikelen die deze dialoog kunnen bevorderen:

• In artikel 14 lid 2 onder i staat dat de bedrijfsarts en de gecertificeerde kerndeskundigen nauw moeten samenwerken met en moeten adviseren en medewerking verlenen aan de preventiemedewerker en de OR. Het gaat hierbij om genomen en uit te voeren maatregelen gericht op een zo goed mogelijk arbeidsomstandighedenbeleid.
• Artikel 13 lid 7 stelt dat de preventiemedewerker over deze maatregelen moet adviseren aan en nauw samenwerkt met de bedrijfsarts en gecertificeerd kerndeskundigen én de OR.

Deze wetsartikelen zijn zogenoemde spiegelartikelen. Oftewel: de verplichting tot nauwe samenwerking ligt niet bij de een of bij de ander, maar is per definitie een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

OR mag meebeslissen
Zoals net aangegeven, is het van belang de ondernemingsraad aan de voorkant bij de arbeidsomstandigheden te betrekken. De raad is immers het controlerende orgaan en de spreekbuis van werknemers. De wetgever heeft de OR meer inspraak gegeven in het arbeidsomstandighedenbeleid en de manier waarop dit tot stand komt. De OR heeft namelijk instemmingsrecht in de keuze voor de preventiemedewerker en diens positionering.

De raad mag dus niet alleen meebeslissen over de keuze van de persoon van preventiemedewerker, zijn deskundigheid en benodigde tijd voor de taken. Maar ook over zijn plek in de organisatie en zijn bevoegdheden. Een belangrijke stem dus. Preventie binnen het bedrijf is hiermee een gezamenlijke verantwoordelijkheid van preventiemedewerker en ondernemingsraad. Want de preventiemedewerker krijgt op deze manier draagvlak van de werknemers. En de OR is op zijn beurt ‘medeverantwoordelijk’ voor het functioneren van de preventiemedewerker.

Hélène Plaggenborg en Dennis Hitijahubessy | beiden zijn werkzaam als specialist Arbeid & Organisatie bij het Inspectiebreed Kenniscentrum van de Inspectie SZW

Bron: Arbo online