Het belang van samenwerken en vernieuwende initiatieven om ruim een miljoen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te begeleiden, stond 28 maart jongstleden centraal tijdens het congres Iedereen aan de slag – Het gaat niet vanzelf. Dit congres in Den Haag was een initiatief van de alliantie Samen Werken Voor Werk van koepelorganisaties (ABU, Cedris, NRTO en OVAL). De noodzaak van meer samenwerking werd onderstreept door staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Ook is uitgebreid stilgestaan bij nieuwe oplossingen die nodig zijn.

Treintjes maken
“Samenwerken gaat niet vanzelf. Het vereist lef, inzet en oog voor de toegevoegde waarde van andere partners.” Met deze boodschap zet cabaretier en dagvoorzitter Esther van der Voort de toon voor het congres met ruim 300 aanwezigen. In een vraaggesprek geven de voorzitters van de alliantiepartners een toelichting op hun samenwerking. “We hebben alle vier te maken met de arbeidsmarkt en meer dan een miljoen mensen die nog langs de kant staan. Daarvoor moet nog veel gebeuren. Er is een groot gezamenlijk belang en samen kunnen we het beter,” schetst Job Cohen (Cedris). Hans Hillen (NRTO): “Samen kunnen we direct dingen DOEN, zonder eerst lang te praten en nieuwe regeltjes te bedenken.”

De oplossingen die nodig zijn, moeten volgens Sieb Louwsma (OVAL) de mensen om wie het gaat vooral het extra duwtje geven dat nodig is. “Daarna kunnen zij vaak zelfstandig verder op de arbeidsmarkt. Maar alleen en ieder voor zich kunnen wij als partners dat duwtje moeilijk geven.”
De alliantiepartners creëren nieuwe oplossingen door expertises te bundelen, afgestemd op specifieke behoeften van de werkzoekenden die extra hulp nodig hebben. Oftewel: ‘treintjes maken’, steeds met een andere samenstelling van ‘wagons’. “Dit is een heel taai onderwerp, waarvoor dat echt nodig is,” aldus Sieto de Leeuw (ABU).

Staatssecretaris: meer samenwerking
Staatssecretaris Van Ark is blij met de nieuwe samenwerking. “Wij kunnen wetten maken, maar dat is niet genoeg. Er is vooral meer samenwerking nodig voor de arbeidsmarkt. Ik ben daarom ontzettend blij met deze alliantie. Deze partijen zien elkaar niet meer als concurrent, maar beseffen dat ze samen meer kunnen doen en dat ze elkaar versterken. Scholen en schoenenwinkels zitten ook bewust bij elkaar.”

Om meer werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt aan banen te helpen, ondersteunt het ministerie van SZW met het programma Matchen op Werk de werkgeversdienstverlening in de 35 arbeidsmarktregio’s. Alle regio’s is recentelijk 2 miljoen euro (1 miljoen in 2019 en 1 miljoen in 2020) toegezegd om nieuwe oplossingen te creëren. “Dat moeten wel echt nieuwe plannen zijn, geen oude plannen met nieuwe nietjes,” aldus Van Ark. “Zoek daarvoor de samenwerking en verbinding met elkaar. En tegen gemeenten zeg ik: kijk ook verder dan de publieke partners. Ook deze private partijen kunnen helpen.”

Belemmeringen wegnemen
De staatssecretaris beantwoordt ook vragen uit de zaal. Bijvoorbeeld over hoe de autonomie van de werkzoekenden gestimuleerd moet worden. “Dat raakt precies de kern”, zegt Van Ark. “Als mensen lang werk zoeken en het steeds niet lukt, moet er wat extra gebeuren. We moeten allereerst zeggen: we hebben jullie keihard nodig! Ook moeten gemeenten hen echt leren kennen door van mens tot mens het gesprek aan te gaan. Wat heeft iemand specifiek nodig? Vaak zijn mensen bang dat hun vangnet van sociale zekerheid wegvalt. Ik ben daarom trots dat ze nu simpel kunnen ‘switchen’ en aan de slag kunnen, zonder dat dit gebeurt. Mensen moeten het zelf doen, maar wij kunnen wel de belemmeringen wegnemen.”

Tijdens de vragenronde reageert ook iemand uit de doelgroep. “Het vreemde is dat er soms wordt gesproken alsof het gaat om een ‘ander soort mensen’. Het gaat juist om het menselijke gesprek. Zie mensen niet als kostenpost of risico, maar juist als een kans.”

Deltaplan voor de arbeidmarkt
Tijdens het congres is ook stilgestaan bij het in Nederland nieuwe fenomeen van open hiring door werkgevers. Wie wil werken, kan hierdoor gewoon aan de slag zonder sollicitatiegesprek, cv of inzet van de overheid. Deze week is het eerste bedrijf in Nederland hiermee begonnen. Bij een nieuwe pilot van de alliantie in de regio Foodvalley gaat dit ook gebeuren. Volgens directeur Jos Verhoeven van Start Foundation zijn dit soort vernieuwende oplossingen hard nodig. “Blijf zoeken naar creatieve oplossingen. Als je altijd in het dal blijft steken, zie je nooit de andere kant van de berg.”

Basisprincipes voor succesvolle samenwerking
Na deelname aan diverse workshops geeft keynote speaker Erik Smithuis (oprichter van ICM Opleidingen & Trainingen) extra inzichten in samenwerking. En in de zes principes die hiervoor doorslaggevend zijn: 1) Visie (vanuit een positief gedeeld verlangen), 2) Vertrouwen, 3) Goede voorbeelden (aan de top), 4) Rust, 5) Dankbaarheid en 6) Plezier. Ook hij onderstreept nogmaals het belang van meer intensieve samenwerking. “Ganzen komen 70% verder als ze in een V-vorm vliegen. Wielrenners in het peloton verspelen 30 tot 40% minder energie. En vaak zijn ze wel als eerste bij de finish, tenminste als het peloton samenwerkt.”

Meer informatie over de alliantie Samen werken voor werk is te vinden op www.samenwerkenvoorwerk.nl. Bekijk daar ook de video’s van het congres.